 |
| Trên hồ Xuân Hương - Đà Lạt |
1. Không gian cảm khoái. Hồi niệm thời sơ khai của TP Đà Lạt là trở về với không gian mênh mang lạc giữa rừng già, với vài bộ tộc thiểu số miền cao sinh sống. Nhà bác học người Pháp (gốc Thụy Sỹ) Alexandre Yersin trong chuyến thám hiểm lần thứ hai vào ngày 21-6-1893 đã ghi lại cảm xúc về những người dân bản địa: “Vài làng người Lạch sống tập trung dưới chân núi Lang Biang. Họ làm ruộng lúa rất tốt và rất hiếu khách…”. Đó là những xúc cảm tốt lành để A.Yersin hình thành ý tưởng khởi lập đô thị giữa miền sơn cước - Đà Lạt.
Nửa sau thế kỷ 19, người Pháp đã đến
đây và phác họa tương lai xứ sở này sẽ trở thành “thủ đô mùa hè” của
Đông Dương. Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam Nguyễn Văn Tất cho
rằng, Đà Lạt ngay từ khi hình thành đã có “công năng gốc” là thành phố
nghỉ dưỡng. Đà Lạt mộng mơ, Đà Lạt trí tuệ và thanh lịch… là thương hiệu
của thành phố bản sắc này.
Khí hậu mát mẻ quanh năm là một đặc
thù “vô hạn” hiếm có trên thế giới, giúp Đà Lạt duy trì được “lợi thế so
sánh” trong tiến trình phát triển, gắn với dịch vụ du lịch, nghỉ dưỡng ở
cấp độ quốc tế. Mát lạnh, không khí tinh khiết và không gian e lệ… Đà
Lạt được ví là chốn địa đàng. “Những thứ ấy là tài nguyên hiếm hoi mà Đà
Lạt sở hữu. Chúng không thể thiếu nhau. Hợp làm một, chúng tạo nên độ
tiện nghi, sự cảm khoái thể xác, mà không một hệ thống công nghệ cao nào
có thể tạo nên”. - Kiến trúc sư Hoàng Đạo Kính bộc bạch.
Những người Pháp đến Đà Lạt vào đầu
thế kỷ hai mươi đã tặng cho thành phố này một câu châm ngôn có ý nghĩa
“cho người này niềm vui, người kia sự mát lành”. Đến Đà Lạt, có lẽ mọi
người đều quyện hòa theo cách sống nơi đây. Từ nhịp bước chân của người
dạo chơi, từ cách nói năng, cử chỉ… đến “kiểu” ngồi cà phê đều diễn ra
chầm chậm. Chậm nhưng không trễ nải, đó là cái riêng của người Đà Lạt.
2. Không gian văn hóa Âu - Việt.
Đà Lạt từ một vùng hoang sơ, nhưng với những đặc điểm riêng nổi bật và
lợi thế so sánh khác biệt về khí hậu, thổ nhưỡng, điều kiện tự nhiên…
được người Pháp đầu tư nghiên cứu quy hoạch cảnh quan, thiết kế kiến
trúc bài bản từ giai đoạn đầu phát triển. “Nhắc đến không gian văn hóa
của Đà Lạt thì không thể bỏ qua không gian quy hoạch kiến trúc mang đậm
ảnh hưởng châu Âu, nhất là Pháp bàng bạc khắp thành phố”. - TS. KTS Ngô
Viết Nam Sơn khẳng định.
 |
| Đà Lạt một góc nhìn |
Gặp Đại sứ Pháp Jean-Noel Poirier bên lề Tuần lễ Pháp tại Đà Lạt, ông thổ lộ: Cách đây khoảng mười năm, lần đầu tôi đến Đà Lạt và mê thành phố này từ đó. Đà Lạt hấp dẫn tôi vì khí hậu, cảnh quan, nhiều công trình kiến trúc tương tự ở Pháp.
Song, Đà Lạt còn có những không gian
Việt lịch sử. Đó là nơi mà những người Việt Nam khắp cả nước tìm đến
quần tụ, sinh sống. Họ đã tạo lập sự nghiệp ở hai khu vực chính trên
thành phố cao nguyên là khu ấp Ánh Sáng, các phố buôn bán ở Khu Hòa Bình
tỏa ra tứ phía, và dấu xưa còn đó. Kiến trúc sư tài danh Ngô Viết Thụ
từng nói, ở Đà Lạt, nhà không thấy trọn, núi không thấy trọn, cảnh luôn
ảo huyền. Thiên nhiên ấy phảng phất như nét vẽ thủy mặc, nét kiêu sa của
nghệ thuật Á Đông…
“Di sản kiến trúc” Âu - Việt phối cảnh
giữa thiên nhiên Đà Lạt mang dáng nét kiêu sa quyến rũ. Đó là nét “chấm
phá” trong tầm mắt của nhiều người, khi thư thái ngắm nhìn Đà Lạt và
đều có cách “đắm đuối” riêng. Kiến trúc sư Hoàng Đạo Kính nhìn nhận tinh
tế rằng, rừng thông và kiến trúc những căn biệt thự cổ xinh đẹp, nhưng
không bao giờ lạc thời đã sinh ra nỗi buồn “đặc sản”, là “linh hồn” của
Đà Lạt. Hai thực thể vật chất ấy không phải là “giá trị gia tăng” mà
chính là “giá trị cơ bản” của xứ sở này. Đó là nỗi buồn sang trọng được
cấu thành từ “cuộc hôn phối” giữa thiên nhiên và sự kiến tạo của con
người.
“Thành phố trong rừng, rừng trong
thành phố”. Công thức này nhiều lần được nhắc tới một cách cẩn trọng
trong quy hoạch phát triển Đà Lạt, với những “mảng xanh”, những cung
đường nhàn du, lười biếng thấp thoáng bên sườn đồi…
 |
| Khách quốc tế đến với thành phố hoa - Đà Lạt |
3. Hoa và người xứ hoa. Người ta gọi Đà Lạt là thành phố ngàn hoa, bởi đến Đà Lạt vào thời khắc nào bạn sẽ được chiêm ngưỡng hoa và hoa: Hoa trong phố, hoa trên đồi, hoa trong nhà… và hoa trên lưng gùi sơn nữ.
Từ những năm 60 của thế kỷ trước, hoa
Đà Lạt từ các làng hoa lâu đời bước ra thị trường và trở thành thương
hiệu nổi tiếng trong cả nước. Đầu tiên, phải kể đến là làng hoa Hà Đông
được thành lập vào năm 1938, khi người Pháp cho di trú người dân ở các
làng hoa Nghi Tàm, Quảng Bá (ngoại thành Hà Nội) vào Đà Lạt lập ấp. Trải
qua 74 năm phát triển, Làng hoa Hà Đông đã trở thành một vùng chuyên
canh hoa nổi tiếng. Đây là Làng hoa đầu tiên được công nhận là Làng nghề
truyền thống của thành phố Đà Lạt. Sau Hà Đông là những làng nghề hoa
đã trở thành những cái tên quen thuộc với du khách như: Làng hoa Thái
Phiên, làng hoa Vạn Thành…
Đến năm 1994, những nhà nông đầu tiên
của vùng đất này đã tiếp cận với kiểu trồng hoa công nghệ cao, từng bước
chinh phục thị trường hoa cao cấp trong nước và vươn ra thế giới. Canh
tác hoa, thưởng lãm hoa… đã trở thành yếu tố văn hóa hình thành rất tự
nhiên ở Đà Lạt. Hoa Đà Lạt đã trở thành “biểu tượng” của xứ sở, đã nên
thơ, vào nhạc, vào tranh…
Khí hậu, hoa… quyện hòa nét duyên của “đôi má hồng đào” của thiếu nữ đã tự nhiên níu chân nhiều người về với Đà Lạt.
Từ trước tới nay, khi nói về Đà Lạt,
nhiều người thường nói về rừng, hoa, biệt thự và khí hậu… Nhưng, ít ai
để ý đến “cái gạch nối” giữa những giá trị ấy và con người Đà Lạt. Bởi,
xứ này là nơi hội tụ của nhiều người từ tứ xứ miền quê, là kết quả tổng
hợp các tinh hoa nhiều vùng, miền để hình thành cho mình một bản sắc.
Từ thuở xưa, nơi đây đã là quê hương
lâu đời của người Lạch. Người Pháp trong ý đồ tìm kiếm cho mình nơi nghỉ
dưỡng, họ đã đến Đà Lạt. Trong một thời gian dài họ kiến tạo thành phố
này... và dấu xưa còn đó. Người Kinh đến Đà Lạt định cư đồng thời với
người Pháp. Họ đóng góp sức lực, ý chí lớn lao trong việc xây dựng thành
phố và gắn bó lâu dài với vùng đất họ chọn làm quê hương.
Chắt lọc, tinh chế, tổng hòa đã “đúc”
thành một “mẫu người Đà Lạt” có dáng dấp Huế nhưng không phải Huế, Hà
thành mà không phải Hà thành, Quảng mà không hẳn Quảng Nam hay Quảng
Ngãi… Bản sắc con người Đà Lạt rất dễ cảm nhận và phân biệt, nhưng gọi
tên nó là gì vẫn còn là chuyện rất tế nhị.
 |
| Du ngoạn thành phố hoa - Đà Lạt |
4. Thành phố đáng sống. Đà Lạt đã và đang được số đông nhìn nhận là thành phố du lịch nổi tiếng của Việt Nam và quốc tế. Trong tương lai, Đà Lạt sẽ là “thành phố vườn”, theo ý tưởng của chuyên gia kiến trúc người Pháp và “thành phố trong rừng, rừng trong thành phố” theo gợi ý của lãnh đạo tỉnh Lâm Đồng cho các chuyên gia quy hoạch đô thị, cùng những ý tưởng khác nữa… trong đồ án “Quy hoạch chung TP Đà Lạt đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050”, đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Đà Lạt được giới kiến trúc sư khẳng
định là một loại đô thị rất đặc biệt trong lịch sử đô thị, loại hình “đô
thị phi đô thị”. Đó là thành phố đáng sống khi Đà Lạt được “chăm chút”
nhiều hơn, và nhận được những “cách nhìn tinh tế” với kiểu đô thị đặc
biệt này.
MAI VĂN BẢO
(Theo baolamdong.vn)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét